Γιώργος Μελισσανίδης: Ο Ζώρας του Πόντου

Ο Ζώρας (Γεώργιος) Μελισσανίδης πατέρας του Δημήτρη παραμένει το καμάρι των Ποντίων…

Ο Ζώρας γεννήθηκε το 1920 στο Βλαδικαυκάς (Vladikavkaz) στην περιοχή της Οσετίας του Καυκάσου, σε ένα στρατόπεδο που είχαν κατασκηνώσει οι Πόντιοι μετά τον διωγμό, ήταν ένας φτωχός πρόσφυγας, που δούλεψε σκληρά, απέκτησε υλικά αγαθά, τα οποία όμως δεν κράτησε για τον εαυτό του. Ευεργέτησε πολλούς και από πολλούς αγαπήθηκε. Άλλωστε το δόγμα του ήταν «Δώσε αγαθά και θα πάρεις χαρά». Από τα φτωχικά χρόνια ακόμη δεν δίσταζε να προσφέρει βοήθεια και να μοιράζει το μεροκάματό του σε παιδιά, άστεγους και να δίνει το χέρι του στους αδύναμους. Στην Ελλάδα θα φτάσει το 1937 μέσω Οδησσού με ένα ισπανικό πλοίο με την οικογένεια του. Από τον Πειραιά εγκαταστάθηκαν διαδοχικά σε Χαλκίδα (παραγκούπολη), Κατερίνη και Φλώρινα, όπου τους βρίσκει η Γερμανική κατοχή. Από εκείνο το διάστημα ξεκινάει μια νέα περιπέτεια στην ζωή του αφού παίρνει ενεργό μέρος στην Εθνική Αντίσταση κατά των Γερμανών με τον ΕΛΑΣ. Τα χρόνια αυτά θα τον βρουν να κοιμάται σε ξύλινα καρότσια, να διώκεται από τους Γερμανούς, αντιμέτωπος με το εκτελεστικό απόσπασμα, να δέχεται πολιτικές διώξεις μετά την απελευθέρωση. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός όπου όταν επιχείρησε να διαφύγει στη Βουλγαρία τον συνέλαβε ο στρατός και αναγκάστηκε να καταπιεί το χαρτί που έγραφε ότι ήταν οργανωμένος στον ΕΛΑΣ. Έπειτα βρέθηκε εκτοπισμένος στην Τρίπολη έως ότου μείνει ελεύθερος τέλη του 1946 με 1947.

Από το σημείο αυτό και ως το τέλος της ζωής του ζει, εργάζεται, βοηθά, ερωτεύεται και κάνει οικογένεια στην προσφυγομάνα Κοκκινιά της Νίκαιας. Άρχισε να εργάζεται ως οδηγός λεωφορείου όπου αρχίζει και η προσωπική του προσφορά στην τοπική κοινωνία, όπως για παράδειγμα όταν χρειάστηκε να χειρουργηθεί ένα γειτονόπουλο. Πολύ αργότερα έμαθαν στη γειτονιά ότι δωρητής ήταν «ο Ρώσος ο οδηγός». Ο δημοσιογράφος Λευτέρης Παπαδόπουλος έγραψε για τον Ζώρα ότι ήταν ένα πρόσωπο-κράμα από «Καραϊσκάκη, Ζορμπά και Οδυσσέα μαζί»..

Να πούμε σ’ αυτό το σημείο πριν ολοκληρώσουμε το άρθρο μας ότι ο Ζώρας ήταν αυτός που μύησε τα παιδιά του μεταξύ των οποίων και τον Δημητρή Μελισσανίδη αλλά και το εγγόνι του Γιώργο Μελισσανίδη, ήταν παθιασμένος υποστηριχτής της ΑΕΚ.
Στην Κοκκινιά θα ερωτευτεί, θα αγαπήσει και θα κάνει οικογένεια με την Βέρα και θα αποκτήσει τρία παιδιά τον Δημήτρη, Ιάκωβο και την Όλγα. Θα ανοίξει Σχολή Οδηγών όπου θα βγάλει και τα πρώτα χρήματα και όπου θα ξεκινήσει να δουλεύει ο γιος του Δημήτρης αργότερα.
Σ’ αυτά τα χρόνια αναπτύσσονται δυο πτυχές της ζωής του για τις οποίες είναι ιδιαίτερα γνωστός η μία αφορά το Πόντο, όπου υπηρέτησε με πάθος τη γλώσσα, την μουσική και τις ποντιακές παραδόσεις, ο ίδιος μάλιστα έπαιζε ποντιακή λύρα. Η λέξη “τ’ εμέτερον” είναι αρχαία ελληνική και σημαίνει “δικός μας”. Η στάση ζωής του Ζώρα καθορίστηκε από αυτή τη λέξη, αφού θεωρούσε όλους ανεξαιρέτως τους Ποντίους “δικούς του”, κάτι σαν συγγενείς και μέλη της οικογένειάς του. Δεν υπάρχει ποντιακό χωριό και οικισμός που να μην επισκέφθηκε και να μην έδειξε έμπρακτα την αγάπη του για τον τοπικό σύλλογο και τους καλλιτέχνες που υπηρετούσαν την ποντιακή παράδοση. Δεν υπάρχει άνθρωπος ή σύλλογος που να χτύπησε την πόρτα του και να μην βοηθήθηκε.

Η δεύτερη πτυχή έχει να κάνει με το μοναστήρι της Παναγίας της Σουμελά στο Βέρμιο της Ημαθίας που από το 1952 και μετά ήταν ο αγαπημένος του προορισμός για ξεκούραση και περισυλλογή. Μάλιστα μετά τον θάνατο της αγαπημένης του συζύγου, το 1969, ο Ζώρας πουλάει το σπίτι του στη Νίκαια και χτίζει με τα χρήματα που πήρε ξενώνα στην Παναγία Σουμελά, στη μνήμη της συζύγου του. Τελευταία επιθυμία του ήταν να ταφεί εκεί όταν πεθάνει. Ο Ζώρας έσβησε το 2002 στο Ασκληπιείο της Βούλας σε ηλικία 82 ετών. Πήγε να επισκεφτεί τον γιατρό του, αλλά ανεβαίνοντας τα σκαλιά έπαθε ανακοπή. Πέθανε όρθιος όπως ήθελε, στην κηδεία του, τον αποχαιρέτησαν χιλιάδες Πόντιοι απ’ όλη την Ελλάδα, τραγουδώντας όλοι μαζί το “Αητέν’ς επαραπέτανεν ψηλά σα ‘ς σα επουράνια”.
Μία άλλη σχετικά άγνωστη πτυχή της ζωής του είναι ότι ο Ζώρας ήταν υποστηρικτής του σοσιαλισμού και είχε στενούς δεσμούς και με το ΚΚΕ. Άλλωστε ο ίδιος έλεγε: «όταν εξοικονομείτε χρήματα δώστε και σε εκείνους που έχουν ανάγκη. Αυτό είναι σοσιαλισμός, αυτό είναι και ανθρωπιά. Και αν σας ρωτήσουν ποιος το είπε, να τους πείτε ο Ζώρας».

Μπέκτας Γιώργος