Μα σαν γυρίσεις πίσω στην ιστορία… θα δεις ότι αυτά τα τρια μαγικά γράμματα το Α το Ε και το Κ, είναι ματοβαμμένα. Σε χρώμα κίτρινο πάντα, με φόντο αχνό το πορφυρό… χρώμα του αίματος όσων θυσιάστηκαν για να φτιαχτεί αυτή η μοναδική ιδέα…
Το Α πάντα θα σημαίνει Αντίσταση – κάθε μορφής σε κάθε μορφής κατεστημένο
Το Ε πάντα θα σημαίνει Ένωση – το πιο γλυκό και ανθρώπινο συναίσθημα
Το Κ πάντα θα σημαίνει τον τόπο μας, τη ρίζα μας, τη σακατεμένη μας γενιά – που τραγούδησε κάποτε και η δική μας… Σωτηρία Μπέλλου. Μια γενιά και δυο… και τρεις… γαλουχημένες με υπερηφάνεια μέσα από τις τόσες ιστορίες αυτοθυσίας και δόξας.
Γράφει ο Νίκος Αγγελίδης
Πριν κάποια χρόνια με την παρότρυνση του αδερφικού μου φίλου Παναγιώτη Αλιατά, ξεκίνησα την καταγραφή όλων των ομάδων του κόσμου που λέγονται ΑΕΚ και όλων των σωματείων που έχουν έμβλημα τον δικέφαλο αετό σε συνέχεια της Αθλητικής Ενώσεως Κωνσταντινουπόλεως. Η διάσπαρτη… καταγραφή μιας τριετίας τουλάχιστον, συγκεντρώθηκε σε υλικό με σκοπό την έκδοση ενός βιβλίου, με επίμονη πλέον και επίπονη συνέχιση της έρευνας σε όλα τα μέτωπα…
Μετά από τρεις εκδόσεις και επτά χρόνια… η καταγραφή συνεχίζεται. 402 ομάδες σε όλο τον πλανήτη έχουν αυτή την ιδιότυπη σχέση ζωής με την ΑΕΚ της Στοάς Λουξ του 1924, την ΑΕΚ του Δημόπουλου, των αδερφών Ιωνά, του Καροτσιέρη, του Τάγαρη, του θρυλικού Φωκίωνα Δημητριάδη, του Σπανούδη, του Καραγιάννη, του Ιερεμιάδη, του Κεχαγιά, του Ελεόπουλου και των άλλων ηρωικών μορφών που άνθισαν την ελπίδα και τα όνειρα ζωής για ατελείωτες γενιές μετά τη δική τους ταπεινή παρουσία, εκείνα τα δύσκολα χρόνια.
Μέχρι χθες – για μένα – ανάμεσα σε αυτές τις 402 ομάδες, θα το πω, δεν θα το κρύψω, υπήρχε μια ιδιαίτερη αδυναμία… Η ΑΕΚ Μπελογιάννη, η ομάδα του ελληνικού χωριού της Βουδαπέστης που χτίστηκε από πολιτικούς Πρόσφυγες. Οι κυνηγημένοι πατριώτες… αυτής της άλλης Προσφυγιάς, της πολιτικής Προσφυγιάς… σκέφτηκαν ΜΟΝΟ ένα πράγμα. Στην ομάδα του χωριού να δώσουν το όνομα της ομάδας της Προσφυγιάς, της άλλης Προσφυγιάς εκείνης του ’22, της ΑΕΚ!
Το τελευταίο διάστημα επεξεργάστηκα στο πλαίσιο μιας δύσκολης έρευνας, την πολύτιμη πληροφορία που μου έδωσε ο καλός φίλος, υποψήφιος Δήμαρχος Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας με τον συνδυασμό της Λαϊκής Συσπείρωσης, Νίκος Σερετάκης…
Σε μια από τις πρωινές βόλτες και αναζητήσεις μας… πέταξε τη βόμβα… Για την ΑΕΚ – ΕΠΟΝ ξέρεις; Και έτσι ξεκίνησε το τρέξιμο της ψυχής με αγωνιώδεις ασθματικές ανάσες. Τόσο είναι το βάρος καταγραφής της ιστορίας της ΑΕΚ σε κάθε της μορφή…
Για να προλάβω κάποιους κακεντρεχείς… η καταγραφή των ιστορικών γεγονότων δεν έχει σκοπό τη δημιουργία της εντύπωσης πως η ΑΕΚ σχετίζεται άμεσα και σε οποιοδήποτε επίπεδο με το ΚΚΕ… Όμως στην ΑΕΚ υπήρξαν και υπάρχουν ιστορικές μορφές που καταφέρνουν να συνδυάζουν άψογα στη ζωή τους τα δυο αυτά τριγράμματα… Όπως ο Δημήτρης Μουρίκης.
Η ΑΕΚ στην Αντίσταση
Μέσα από το πέρασμα των χρόνων η ΑΕΚ ταυτίστηκε ιστορικά με την Αντίσταση μέσα από πρόσωπα και πραγματικά γεγονότα. Έτσι έρχεται και η παρουσία της ΑΕΚ – ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων).
Στις 23 του Φλεβάρη του 1943 μέσα από τον τρόμο που σκόρπιζαν οι ξένοι κατακτητές και οι ντόπιοι συνεργάτες τους, γεννήθηκε η ηρωική οργάνωση των Νέων, υποστηρικτικά στη δράση του ΕΛΑΣ στα βουνά και του ΕΑΜ στις πόλεις.
Η περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας εκείνη την εποχή ανήκε στον 8ο τομέα του ΕΑΜ μαζί με τη Νέα Ιωνία και το Νέο Ηράκλειο. Στα δικά μας μέρη δυνατή ήταν η παρουσία των ΕΠΟΝιτών με σπουδαία αγωνιστική δράση σε όλα τα μέτωπα…
Ένας από τους μαρτυρικούς ήρωες του αγώνα ήταν ο 14χρονος Φιλαδελφειώτης Γιάννης Καπετανάκης, ο οποίος έπεσε στα Εξάρχεια προσπαθώντας να βοηθήσει τους μαχητές κατά τη διάρκεια των Βρετανικών βομβαρδισμών…
Ο 14χρονος Φιλαδελφειώτης Γιάννης Καπετανάκης, εκτελέστηκε από τις δυνάμεις του Σκόμπι στα Εξάρχεια
Στη Νέα Φιλαδέλφεια έχασαν τη ζωή τους τότε ο Μπ. Χατζηιωάννου που δολοφονήθηκε από τους Βρετανούς “συμμάχους” καθώς έπαιζε στην Οδό Αγκύρας. Όπως και το παιδί της Μαγδαλινής Παπαζωγράφου που εκτελέστηκε εν ψυχρώ από σφαίρες των ανδρών του Σκόμπι, μέσα στο σπίτι του στην Οδό Τραλέων 14… Στην αγκαλιά της μάνας του. Οι τρύπες στο εξωτερικό του κτιρίου αναδεικνύουν τη βαναυσότητα και βαρβαρότητα με την οποία δρούσαν οι νέοι κατακτητές…
Τα λευκά σήμεία στον εξωτερικό τοίχο του κτιρίου μαρτυρούν τη βαρβαρότητα των βοβαρδισμών των Άγγλων… Από εκεί πέρασαν τα πυρά που σκότωσαν το παιδί της Μαγδαλινής Παπαζωγράφου
Χαρακτηριστική επίσης είναι η εικόνα του σπιτιού του Πατριάρχη Ιωακείμ που γκρεμίστηκε ο δεύτερος όροφος. Ένα από τα πλέον σημαντικά κτίρια – μνημεία της Νέας Φιλαδέλφειας…
Το πέρασμα… της ιστορίας γράφει ΑΕΚ
Ο ηρωικός Σπύρος Κοντούλης που εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, ο Ηλίας Παπαγεωργίου που βασανίστηκε μαρτυρικά από τους Γερμανούς. ο Γιάννης Καψής που συμμετείχε στην ποδοσφαιρική ομάδα της ΕΠΟΝ Πειραιώς, ο αίλουρος Μιχάλης Δελαβίνιας που έπαιζε στην ΕΠΟΝ Αθηνών, παράγοντες της ΑΕΚ που συμμετείχαν ενεργά στον αγώνα, πολλές φορές σώζοντας (κρύβοντας στα σπίτια τους) καταδιωκόμενους Αντιστασιακούς… αναδεικνύουν την ταυτότητα της ΑΕΚ εκείνης της περιόδου. Η μοναδική ομάδα που αρνήθηκε να αγωνιστεί κόντρα σε ομάδα Γερμανών επιλέκτων στην Κατοχή. Η ΑΕΚ που αντιστάσθηκε ακόμη και μέσα στην Kommandatur
Η άλλη… Νέα Φιλαδέλφεια
Η Νέα Φιλαδέλφεια την εποχή εκείνη είχε ασφαλώς εντελώς διαφορετική μορφή… Το Δημοτικό Σχολείο Σπαθάρη είχε μετατραπεί σε Νοσοκομείο με 100 κλίνες, 5 γιατρούς και 50 άτομα προσωπικό.
Το Δημοτικό Σχολείο “Σπαθάρη” – Νοσοκομείο της εποχής
Συγκλονιστική ήταν η δράση της Λαϊκής Επιτροπής Φιλαδελφείας που στέγασε 1600 πρόσφυγες, ανάμεσα τους και 80 φυματικούς στη βίλα Γιαλίστρα στη Λεωφόρο Δεκελείας. Η ηρωική Λαϊκή Επιτροπή της Νέας Φιλαδέλφειας κατάφερε να μοιράσει 2500 μέτρα ύφασμα σε άπορα παιδιά, ενώ τον Δεκέμβρη των βομβαρδισμών από τα βρετανικά μαχητικά – βομβαριστικά έδινε 100 οκάδες αλεύρι καθημερινά στους άπορους της περιοχής. Παράλληλα έφερνε κρέας και αβγά για τους άρρωστους και κουβαλούσε κάρβουνα, ξύλα και τρόφιμα από την επαρχία με αυτοκίνητα του ΕΛΑΣ κάτω από τη μύτη των δυνάμεων του Σκόμπι. Η Λαϊκή Επιτροπή Φιλαδελφείας με τη συμβολή ΕΠΟΝιτών μοίρασε στους εργάτες 400 πήχες σαμαροσκούτι από το εργοστάσιο Καββαδία για πληρωμή των καθυστερημένων μεροκάματων τους. Προχώρησε στην επίταξη 4000 οκάδων ξύλων για τα Νοσοκομεία και τα λουτρά. Με ενέργειες της Λαϊκής Επιτροπής αγοράστηκε πετρέλαιο και κινήθηκαν οι τέσσερις μύλοι του Περισσού.
Το πέρασμα των βαρβάρων από τη Νέα Φιλααδέλφεια και τη Νέα Ιωνία
ΑΕΚ – ΕΠΟΝ
Η δράση της ΕΠΟΝ στα προσφυγικά της Φιλαδέλφειας όπως και στις γειτονιές της Νέας Ιωνίας ήταν καθοριστική.
Μια από τις μεγάλες μορφές της εποχής και ιδρυτικό στέλεχος της ομάδας ΑΕΚ – ΕΠΟΝ ήταν Ιωσήφ Λεοντίδης, Γραμματέας του 8ου τομέα της ΕΠΟΝ, στέλεχος του γραφείου της ΕΠΟΝ εργοστασίων και Β’ καπετάνιος του 4ου συντάγματος του ΕΛΑΣ. Ο Φίκος (έτσι τον φώναζαν) Λεοντίδης οργανώθηκε στο ΚΚΕ το 1932 και τη δεκαετία του ’50 διετέλεσε μέλος της Επιτροπής Πόλης της Οργάνωσης Αθήνας του κόμματος. Ηταν από τους επικεφαλής της διοργάνωσης του συλλαλητηρίου του Δεκέμβρη του ’44. Φυλακίστηκε και βασανίστηκε αδίστακτα… στις φυλακές του Χαϊδαρίου.
Ο Φίκος Λεοντίδης πρόσφυγας ο ίδιος… είχε μια άλλη μεγάλη αγάπη εκτός από το κόμμα. Μια αγάπη που είχε γνωρίσει πριν καν τη συμμετοχή του στις γραμμές μάχης του ΚΚΕ. Την ΑΕΚ! Έτσι την περίοδο δράσης της ΕΠΟΝ στη Νέα Φιλαδέλφεια, περίοδος ιστορική για την περιοχή… ο Λεοντίδης δημιούργησε μια ομάδα που λεγόταν ΑΕΚ – ΕΠΟΝ. Φτιαγμένη από Ενωσίτες ΕΠΟΝίτες που αναζητούσαν μέσα στη βαρβαρότητα των εποχών… να αθλούνται έστω και υποτυπωδώς, αγωνιζόμενοι στα αγαπημένα τους αθλήματα… Η ΑΕΚ – ΕΠΟΝ είχε αθλήματα βόλεϊ και μπάσκετ, αθλήματα που γνώριζαν από την Κωνσταντινούπολη και τη Μικρά Ασία, οι Πρόσφυγες και έφεραν στην Ελλάδα μετά την καταστροφή… Είναι χαρακτηριστικό ότι το βόλεϊ σαν άθλημα, αλλά και το μπάσκετ διαδόθηκε μετά τον ξεριζωμό του ’22. Η ΑΕΚ άλλωστε ήταν από τις πρώτες ομάδες που διέθετε τέτοια τμήματα, όπως και το τμήμα ποδοσφαίρου και Στίβου που ήταν κυρίαρχο για την Ένωση στα χρόνια της ίδρυσης της… Αργότερα προέκυψαν τμήματα Υγρού Στίβου, Ποδηλασίας και Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης όπου και εκεί η ΑΕΚ πρωταγωνιστούσε…
Η ΑΕΚ – ΕΠΟΝ η οποία αναδεικνύεται σήμερα μέσα από αυτό το κείμενο, με όσα λιγοστά στοιχεία έχουν απομείνει, άφησε το δικό της στίγμα σε μια εποχή σκλήρη, εποχή απάνθρωπη, αλλά και εποχή μεγάλων αγώνων και δυναμικής Αντίστασης με όραμα την ελευθερία και τη δημοκρατία με άξονα τον ίδιο το λαό.
Ο Φίκος Λεοντίδης έφυγε από τη ζωή στις 3 Μαϊου του 2014, σαν χθες δηλαδή πριν από 6 χρόνια. Τιμή και δόξα στην ηρωική αυτή μορφή της ΑΕΚ.
Νίκος Αγγελίδης
- Το κείμενο είναι αφιερωμένο στον Βασίλη Τσιάρτα, παλαιό ποδοσφαιριστή της ΑΕΚ και νυν διαδικτυακό κομμουνιστοφάγο. Θα ήταν καλό να γνώριζε την ιστορία του σωματείου με τη φανέλα του οποίου απέκτησε πλούτη και δόξα.
- Χρήσιμα ιστορικά στοιχεία και φωτογραφίες άντλησα από την έκδοση του 8ου Τομέα του ΕΑΜ “Για την Ανεξαρτησία – Δεκέμβρης 1944”, μια σπουδαία έκδοση της εποχής, που επανεκδόθηκε από τον Βόρειο Τομέα της ΚΟΑ (Κομματική Οργάνωση Αττικής) του ΚΚΕ
- Με την ΑΕΚ – ΕΠΟΝ εμπλουτίζεται και η έρευνα για το βιβλίο ΟΛΕΣ ΟΙ ΑΕΚ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ. Οι 402 ΑΕΚ έχουν γίνει μαζί με την ΑΕΚ – ΕΠΟΝ και άλλες ομάδες που εντόπισα μετά την 3η έκδοση, 415. Και συνεχίζουμε… Μέχρι την 4η έκδοση, ότι κόστος (προσωπικό και οικονομικό) και αν έχει αυτή. Η καταγραφή κάθε διαφορετικής σελίδας της ιστορίας της ΑΕΚ είναι πιστεύω… ότι πολυτιμότερο μπορώ να προσφέρει κάποιος στη μεγαλύτερη ομάδα – ιδέα του κόσμου!
