Οι πανδημίες ξεπερνιούνται θερίζοντας λιακάδες

Πριν από 2.300 χρόνια, ο Επίκουρος προειδοποιούσε τους σημερινούς οπαδούς (και όχι μόνο) ότι η χωρίς μέτρο επιδίωξη της ευτυχίας είναι πιθανότερο να τους κάνει δυστυχισμένους. Ευτυχία για τους οπαδούς μιας μεγάλης ομάδας είναι η κατάκτηση τίτλων. Περίπου δύο αιώνες αργότερα, ο Βούδας ισχυρίστηκε κάτι ακόμα πιο ριζοσπαστικό, διδάσκοντας τους σημερινούς οπαδούς (και όχι μόνο), ότι στην πραγματικότητα η επιδίωξη ευχάριστων αισθήσεων είναι ακριβώς η ρίζα της οδύνης. Ευχάριστα αισθάνονται οι οπαδοί των μεγάλων ομάδων όταν οι σύλλογοι που υποστηρίζουν κατακτούν τίτλους. Οι αισθήσεις αυτές είναι εφήμερες δονήσεις χωρίς νόημα. Όχι, μετά τον Επίκουρο και το Βούδα δε θα μνημονεύσω τον Ντέμη και την περιβόητη δήλωση του «το πρωτάθλημα είναι μια εφήμερη χαρά» γιατί δεν έχει δικαίωμα σε μια τέτοια προσέγγιση ένας εκπρόσωπος του επαγγελματικού – κερδοσκοπικού ποδοσφαίρου της αγοράς.

Το ποδόσφαιρο των αφεντικών απευθύνεται σε οπαδούς πελάτες και οι πελάτες οπαδοί «οφείλουν» να απαιτούν την μέγιστη δυνατή ενίσχυση της ομάδας τους σε καθεστώς «αθλητισμού» της αγοράς. Απαραίτητη αυτή η εξήγηση για να μην παρανοηθούν τα όσα γράφτηκαν στην αρχή και αφορούν ένα υγιές αθλητικό οικοδόμημα μακριά από τις λογικές της εμπορευματοποίησης. Μόνο εκεί γίνεται εφήμερος ο πρωταθλητισμός. Μόνο όταν ο Αθλητισμός γίνει «αθλητισμός» των επενδυτών οι αισθήσεις της επικυριαρχίας γίνονται εφήμερες δονήσεις χωρίς νόημα.

Ακόμα και σήμερα που οι αιχμάλωτοι οπαδοί του Ολυμπιακού έχουν βιώσει καμιά ντουζίνα συνεχόμενα πρωτάθλημα αγορασμένα από το μεγάλο αφεντικό, δεν αντιδρούν σε αυτά με ικανοποίηση· αντίθετα απλώς λαχταρούν ψυχωτικά το επόμενο. Οι φουκαράδες οι οπαδοί του ΠΑΟΚ, παρ’ ότι είχαν 30 χρόνια να το δουν ήδη ξέχασαν το πρωτάθλημα των Πρεσπών που τους αγόρασε ο σωτήρας που ήρθε από τη Ρωσία και ασχολούνται με την κυβέρνηση που τους έσωσε με νομοθετικό πραξικόπημα από υποβιβασμό για δεύτερη φορά, μετά το 2017 και την εισβολή του πατερούλη με τη διακοπή του αγώνα της Τούμπας με την ΑΕΚ. Όσες απολαυστικές ή συναρπαστικές αισθήσεις κι αν νιώσουν οι οπαδοί, ποτέ δε θα είναι ικανοποιημένοι.

Δυστυχώς όπως στην πραγματική ζωή, που χρειάστηκε μια πανδημία για να καταλάβουμε ότι η υγεία δεν μπορεί να είναι εμπορικό προϊόν και πεδίο επιχειρηματικής δράσης, ότι είναι απαραίτητη η θωράκιση του κοινωνικού κράτους πρόνοιας γιατί μόνο εκεί μπορείς να απευθυνθείς σε ώρα ανάγκης, έτσι και στον μικρόκοσμο του ποδοσφαίρου μπορούμε να καταλάβουμε τη ζωή εκ των υστέρων, αλλά δεν μπορούμε να τη ζήσουμε εκ των υστέρων. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε πως όταν μετά από πολλά χρόνια η ιστορία μιλήσει θα βοηθήσει τις επόμενες γενιές των πολιτών – οπαδών να αποφύγουν την επανάληψη.

Όταν σαν λαϊκή συλλογικότητα έχεις προχωρήσει τόσο μακριά που δεν μπορείς πια να κάνεις ούτε βήμα, τότε έχεις διανύσει μόνο τη μισή απόσταση από αυτή που ένας καλά οργανωμένος και στοχοπροσηλωμένος λαός μπορεί και είναι ικανός να διανύσει.

Και κάπου εδώ κάνουμε την εμφάνιση μας εμείς οι οπαδοί της ΑΕΚ. Εμείς που μεγαλώσαμε θερίζοντας λιακάδα, ανάμεικτη με σκέψεις κι άνεμο, να σιγοψιθυρίζει απαλός τη μοναξιά που κρύβει ένας μοναχικός περίπατος στο άλσος. Σαν ανάμνηση που τη στριμώξαμε πίσω απ’ το τζαμάκι της κορνίζας μες το σαλόνι παλιού αρχοντικού στα προσφυγικά, που δεν επισκεπτόμαστε με την παλιά συχνότητα, μια βιωματική πραγματικότητα που την αποκαλούμε «παρελθόν» υποτιμώντας την, δίχως χρόνο για ενδοιασμούς, αναστολές αθωότητας κι ενοχικά ερωτηματικά. Αποφευκτό δεν ειν’ έτσι κι αλλιώς, ότι καταφέρνει η συνείδηση μας να σκαλίζει σπλάχνα με τρόπο χθόνιο κι ανύποπτο;

Θερίζοντας λιακάδα δε μεγάλωσε και η ΑΕΚ; Η ΑΕΚ στα πρώτα της χρόνια ήταν μια μικρή κυρία που ίσως δεν είχε καταλάβει από τότε πόσο σπουδαία ήταν. Κατάφερε να ξεχωρίσει καθώς μεγάλωνε, συχνά χωρίς καν να το συνειδητοποιήσει, το μυστικό της ήταν οι άνθρωποι της. Έμαθαν να αφουγκράζονται το μεγαλείο του συλλόγου και να ακολουθούν το πάθος που είχαν κρυμμένο στην καρδιά τους. Έπειτα επένδυσαν πολύ χρόνο και κόπο για να κατακτήσουν τους στόχους τους, ακόμα και όταν κανένας δεν πίστευε ότι θα τα καταφέρουν. Αυτός είναι ο λόγος που πρέπει να μελετάμε την ιστορία της ΑΕΚ προσεκτικά. Να αφιερώνουμε αρκετό χρόνο για να αναλογιστούμε τις πράξεις των ιδρυτών μας και να αφήσουμε το παράδειγμα τους να μας αγκαλιάσει σαν μια γλυκιά ανάμνηση. Η ιστορία της ΑΕΚ κυλάει γρήγορα, μερικές φορές όμως χρειάζεται να κάνει αργά βήματα για να την αλλάξουμε προς το καλύτερο.

Ποια είναι αυτή η αλλαγή; Ποιο θα είναι αυτό το καλύτερο; Μεγάλη κουβέντα. Όπως κάθε πορεία προς την πρόοδο έτσι και στην περίπτωση μας χρειάζεται μπόλικη υπομονή, επιμονή και βήμα – βήμα κατακτήσεις. Πρωταρχικό θέμα προσέγγισης κατά τη γνώμη μου είναι αυτό της οπαδικής μισαλλοδοξίας. Του εργαλείου δηλαδή των επιτελείων των ΠΑΕ για το «Διαίρει και βασίλευε» που εφαρμόζουν. Είναι το ίδιο δηλητηριώδες με τη μισαλλοδοξία του φασισμού, ρατσισμού, εθνικισμού που χρησιμοποιούν για το δικό τους «Διαίρει και βασίλευε» οι κεντρικότερες και ευρύτερες εξουσίες πέρα από το ποδόσφαιρο και τα άλλα αθλητικά δρώμενα.

Η μισαλλοδοξία αποσπά την προσοχή των πλατιών λαϊκών οπαδικών μαζών από τα υπαρκτά προβλήματα των συλλόγων, σε καθεστώς «αθλητισμού» της αγοράς και στρέφει την προσοχή τους σε ανταγωνιστικά ζητήματα, τα υποτιθέμενα «κοινά» θέματα οπαδών και εταιρείας. Η πολιτική του εξερεθισμού του οπαδικού συνόλου μιας ομάδας ενάντια στο οπαδικό σύνολο μιας άλλης, όχι σπάνια παίρνει τρομαχτικές διαστάσεις, απειλώντας να πνίξει στο αίμα και στα δάκρυα την υπόθεση των οπαδών. «Διαίρει και βασίλευε», αυτός είναι ο σκοπός της πολιτικής του εξερεθισμού που πατρονάρεται από τους επικεφαλείς των ΠΑΕ – ΚΑΕ και τα επιτελεία τους.

Η κατανόηση της οπαδικής τραγωδίας γίνεται μέσα από τη θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της ομάδας. Η ιδέα του κάθε συλλόγου είναι μια ιστορική κατηγορία. Η κατανόησή της πρέπει να γίνει με τα μέσα της κριτικής θεωρίας και όχι με την αφηρημένη έννοια περί ομάδας, δηλαδή πώς μπορεί να λειτουργήσει σήμερα σε καθεστώς «αθλητισμού» της αγοράς. Η ομάδα που αγαπάμε είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο. Πολύ συγκεκριμένος όμως είναι και ο ρόλος της εκάστοτε εταιρείας που εκμεταλλεύεται την ομάδα μας. Αν σαν οπαδικό σύνολο δεν καταφέρεις να κάνεις τον διαχωρισμό ομάδας – εταιρείας τότε έστω και άθελα σου θα κλιθείς να παίξεις ένα ρόλο επικίνδυνα αντιδραστικό.

Ο οπαδός πρέπει να είναι είναι ανειρήνευτος απέναντι στην μισαλλοδοξία, ακόμη και όταν αυτή ειναι φαινομενικά «δίκαια», «δικαιολογημένη», ραφιναρισμένη και πολιτισμένη.

Δεν τρέφω καμία αυταπάτη. Οι ΠΑΕ, οι ΚΑΕ και οι κάθε είδους και μορφής εταιρείες εκμετάλλευσης των συλλόγων και των οπαδών τους, δε θα αποσυρθούν όσο το κεφαλαιοκρατικό σύστημα κοινωνικής αναπαραγωγής εξακολουθεί να κυριαρχεί στον κόσμο. Η οριστική εξάλειψη της κερδοσκοπικής – κοινωνικής εκμετάλλευσης των ομάδων είναι δυνατή μονάχα με την πτώση της αστικής τάξης. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι θα υπομένουμε την εκμετάλλευση με σταυρωμένα τα χέρια.

Οι «αθλητικές» εταιρείες, στην προσπάθειά τους να επιβληθούν εσωτερικά – τοπικά αλλά και διεθνώς οι μεγαλύτερες, επιδίδονται σε έναν ανελέητο ανταγωνισμό ο οποίος σκοπεύει στον εκτοπισμό των οικονομικών αντιπάλων τους από την εγχώρια και διεθνή αρένα αντίστοιχα. Αυτό έχει αποτέλεσμα την όξυνση των αντιθέσεων.

Για να διερευνήσουμε όλα αυτά τα σύνθετα και ποικίλα προβλήματα θα πρέπει να απαντήσουμε στο καίριο ερώτημα, τι είναι μια ομάδα, ένας αθλητικός σύλλογος. Η ΑΕΚ για να εστιάσουμε στα δικά μας, είναι πριν απ’ όλα, μια κοινότητα, μια καθορισμένη κοινότητα ανθρώπων. Η κοινότητα αυτή δεν είναι ούτε από μια ράτσα ούτε από μία φυλή. Κυρίως αυτό ισχύει στην στελέχωση των αγωνιστικών τμημάτων των δημοφιλέστερων αθλημάτων στα οποία δραστηριοποιείτε ο σύλλογος. Η οπαδική σύνθεση της ομάδας δεν είναι ένα εφήμερο μάζωμα, αλλά μια σταθερή κοινότητα ανθρώπων όπου η κοινότητα της γλώσσας είναι ένα από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Στην παρούσα ιστορική πραγματικότητα η κοινότητα αυτή έχει ξεκάθαρα ταξικά χαρακτηριστικά. Από τη μια έχουμε τους πολλούς είτε εστιάζοντας στους οπαδούς, είτε εστιάζοντας στους αθλητές, οι οποίοι ανήκουν στην τάξη των εκμεταλλευόμενων και από την άλλη μια χούφτα μεγαλομέτοχοι που σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να είναι και ένας παντοκράτορας ιδιοκτήτης, που είναι ο εκμεταλλευτής της όλης φάσης.

Ας δούμε τώρα πώς αναπτύσσεται η οπαδική μισαλλοδοξία. Το βασικό για μια αθλητική εταιρεία (ΠΑΕ-ΚΑΕ) είναι να πουλά το εμπόρευμα του αθλητικού θεάματος ώστε να βγει νικήτρια από το συναγωνισμό της με τις άλλες αθλητικές εταιρείες. Η αγορά είναι το πρώτο σχολείο όπου μια αθλητική εταιρεία διδάσκεται την μισαλλοδοξία.

Στην αγορά του επαγγελματικού – κερδοσκοπικού αθλητισμού ο ανταγωνισμός συνοδεύεται από την άμεση κυριαρχία της μιας αθλητικής εταιρείας επί της άλλης.

Η οπαδική μισαλλοδοξία χρησιμοποιείται από παλιά από τις κυρίαρχες εξουσίες των αναπτυγμένων αθλητικών εταιρειών για τη διευκόλυνση της εκμετάλλευσης των οπαδών με το να εξεγείρουν τις λαϊκές μάζες τη μια ενάντια στην άλλη, με το να τις αντιπαραθέτουν στην γηπεδική αρένα υποκαθιστώντας τις ταξικές έννοιες με οπαδικές έννοιες μισαλλοδοξίας και σοβινισμού.

Το σύνθημα του οπαδικού σοβινισμού και μισαλλοδοξίας, στην πραγματικότητα είναι μια ανοιχτή απάτη των Ανωνύμων Εταιρειών που εκμεταλλεύονται τους συλλόγους. Η μαχόμενη οπαδική μισαλλοδοξία αποκτηνώνει, αποβλακώνει και διαιρεί τους οπαδούς για να τους σύρει στο άρμα της εκάστοτε εταιρείας που εκμεταλλεύεται την ομάδα. Να πιο είναι το βασικό γεγονός της σύγχρονης πραγματικότητας. Όποιος θέλει να υπηρετεί την αγνή και ξεκάθαρα αθλητική μορφή της αγαπημένης του ομάδας, έχει χρέος να συνενώνει τους οπαδούς όλων των ομάδων παλεύοντας ακλόνητα ενάντια στον οπαδικό σοβινισμό και της εταιρείας που εκμεταλλεύεται τη δική του ομάδα και των άλλων. Όποιος υπερασπίζει το σύνθημα του οπαδικού σοβινισμού δεν έχει καμία θέση μέσα στους απλούς – αγνούς οπαδούς, αλλά μέσα στους εθελόδουλους μικροαστούς οπαδούς του μεγάλου αφεντικού της εταιρείας.