Τρεις ήρωες σε μια ιστορική φωτογραφία!

Σαν σήμερα, 17 Νοεμβρίου 1940, σκοτώνεται ο πρώτος Έλληνας αθλητής στο αλβανικό μέτωπο και εμείς θυμόμαστε μια παλιά, ασπρόμαυρη φωτογραφία που όσα χρόνια και να περάσουν θα εξακολουθεί να συγκινεί.

Δεν είναι μόνο μια ιστορική φωτογραφία που σήμερα μοιάζει αδιανόητη καθώς οι ποδοσφαιριστές δύο αντίπαλων ομάδων ποζάρουν αγκαλιασμένοι πριν τον αγώνα. Δεν είναι απλώς μια στιγμή του παρελθόντος, αλλά ένα παράθυρο σε έναν κόσμο που χάθηκε – έναν κόσμο όπου το ποδόσφαιρο, η φιλία και το καθήκον συνυπήρχαν στην ίδια καρδιά.

Και δεν είναι πια μόνο μια ανάμνηση μιας αθλητικής αναμέτρησης – είναι ένα βουβό μνημείο καθώς κρύβει τρεις ιστορίες θυσίας, ανδρείας και χαμένης νιότης. Τρεις ήρωες.

Στις 28 Μαΐου 1939, η ΑΕΚ νίκησε τον ΠΑΟΚ με 2-1 στον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας, κατακτώντας το τρόπαιο. Ο αγώνας έγινε στο γήπεδο της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στην Αθήνα. Η ημέρα του τελικού συνέπιπτε με την επέτειο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης, την πόλη δηλαδή καταγωγής και «γέννησης» και των δύο ομάδων.

Με αυτή τη νίκη, η «Wunderteam», όπως αποκαλούσε ο τύπος της εποχής την Ένωση, (δηλαδή «ομάδα-όνειρο» και προήλθε από το παρατσούκλι της τρομερής Εθνικής Αυστρίας των 30’ς) έκανε το πρώτο βήμα για την κατάκτηση του νταμπλ, καθώς λίγες μέρες αργότερα αναδείχθηκε και πρωταθλήτρια Ελλάδας. Δυστυχώς για την «ομάδα-όνειρο» της χώρας, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν της επέτρεψε να συνεχίσει την πορεία της.

 «Τα τέκνα της Πόλης βγήκαν φωτογραφία αγκαλιασμένoι μαζί», έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής, καθώς οι παίκτες των δύο ομάδων, τόσο πριν όσο και μετά το ματς, έβγαλαν κοινή φωτογραφία αγκαλιασμένοι.

Οι ποδοσφαιριστές των δύο ομάδων, χαμογελαστοί και γεμάτοι ζωή, στέκονται μπροστά στον φακό, αγνοώντας πως η ιστορία ετοιμάζεται να αλλάξει δραματικά το μέλλον τους. Ανάμεσά τους, τρεις νέοι άνδρες που λίγο αργότερα θα εγκαταλείψουν τα γήπεδα για να υπηρετήσουν την πατρίδα. Οι δύο θα πέσουν στα βουνά της Αλβανίας, ενώ ο τρίτος θα εκτελεστεί αργότερα, μέσα στα σκοτεινά χρόνια της Κατοχής.

Με το ξέσπασμα του πολέμου, οι Έλληνες ποδοσφαιριστές όχι μόνο δεν έμειναν άπραγοι αλλά έδωσαν το δικό τους αγώνα για την πατρίδα. Μπήκαν στα τρένα με τους υπόλοιπους Έλληνες και διασκορπίστηκαν στα σημεία της μάχης. Από τα χωμάτινα, τότε, γήπεδα της Ελλάδας, βρέθηκαν στο αλβανικό μέτωπο πολεμώντας τον Αξονα.

Γιώργος Βατίκης

Ο πρώτος που «έπεσε» ήταν ο Γιώργος Βατίκης. Ο αριστερός οπισθοφύλακας του ΠΑΟΚ είχε γεννηθεί το 1918 στην Θεσσαλονίκη, κι έπεσε στον Μοράβα στις 17 Νοεμβρίου 1940 σε ηλικία 22 ετών.  Έγινε ο πρώτος Έλληνας αθλητής που σκοτώθηκε στο αλβανικό μέτωπο. Μία μέρα πριν από τον Μίμη Πιερράκο, τον «Μπρακ», του Παναθηναϊκού!

Λίγες μέρες πριν την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου, είχε ολοκληρώσει την εκπαίδευσή του ως έφεδρος ανθυπασπιστής στη Σχολή Εφέδρων της Σύρου. Βρέθηκε αμέσως στην πρώτη γραμμή. Στις 17 Νοεμβρίου 1940, η 573η Μονάδα Πυροβολητών σπεύδει να ενισχύσει το 27ο Σύνταγμα Κοζάνης, που προσπαθεί να καταλάβει το ύψωμα 1878. Διοικητής μίας πυροβολαρχίας της, ο έφεδρος ανθυπασπιστής, Γιώργος Βατίκης. Η διαταγή του Επιτελείου είναι ξεκάθαρη. Το ύψωμα πρέπει να καταληφθεί οπωσδήποτε, για να μπορέσει ο Ελληνικός Στρατός να μπει στην Κορυτσά. Ο νεαρός ανθυπασπιστής με 10 πυροβολητές, καταστρέφοντας δύο θέσεις άμυνας των Ιταλών, καταφέρνει να φτάσει στην κορυφή του 1878 και να στήσει το πυροβόλο του. Οι Ιταλοί όμως χτυπούν. Ο ένας μετά τον άλλον οι άντρες του πέφτουν νεκροί. Τελευταίος σκοτώθηκε ο Βατίκης, που μαχόταν βαριά λαβωμένος. Όταν λίγο πριν πέσει η νύχτα ήρθαν οι ενισχύσεις, τον βρήκαν νεκρό επάνω στο πυροβόλο. Η θυσία τους άνοιξε τον δρόμο για την κατάληψη της Κορυτσάς. Μετά το τέλος του πολέμου, ο Βατίκης πήρε μετά θάνατον τον βαθμό του ανθυπολοχαγού και του απονεμήθηκε το Αργυρούν Αριστείο Ανδρείας όπως και το Δίπλωμα Ευγνωμοσύνης της Πατρίδας.

Νίκος Σωτηριάδης

Λίγους μήνες αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 1941 σκοτώθηκε στο μέτωπο και ο τερματοφύλακας Νίκος Σωτηριάδης. Ήταν λοχίας στο 50ο Σύνταγμα Πεζικού και σε έφοδο στο ύψωμα της Τσέροβας στην Κλεισούρα για την κατάληψη ενός ιταλικού πολυβολείου χτυπήθηκε από ριπή στο στήθος. Ήταν 33 ετών.

Ο Νίκος Σωτηριάδης γεννήθηκε στα Μουδανιά της Προύσας το 1908 και με τη Μικρασιατική Καταστροφή βρέθηκε στην Θεσσαλονίκη με την οικογένειά του. Ξεκίνησε να αγωνίζεται ως τερματοφύλακας στον ΠΑΟΚ το 1932. Αρχικά ήταν αναπληρωματικός του εξαιρετικού γκολκίπερ Χαλκιά.  Καθιερώθηκε ως βασικός τερματοφύλακας από το 1933, μετά από σπουδαία εμφάνιση σε αγώνα με τον Ηρακλή στις 19 Φεβρουαρίου. Στις 20 Φεβρουαρίου 1938 πραγματοποίησε την πρώτη του συμμετοχή με την Εθνική Ελλάδας ως τερματοφύλακας σε προκριματικό αγώνα για το Παγκόσμιο Κύπελλο 1938 κόντρα στην Παλαιστίνη.

Σπύρος Κοντούλης

Και η ΑΕΚ είχε τη δική της μεγάλη απώλεια εκείνη την περίοδο: τον Σπύρο Κοντούλη, μια από τις ηρωικότερες μορφές του ελληνικού ποδοσφαίρου, που γαζώθηκε από τους Γερμανούς όταν πήδηξε από το καμιόνι που τον πήγαινε για εκτέλεση στο θυσιαστήριο της Καισαριανής.

Ο Σπύρος Κοντούλης γεννήθηκε το 1915, στα Βουρλά της Μικράς Ασίας και μετακινήθηκε στον Πειραιά ως πρόσφυγας μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν ποδοσφαιριστής στο χώρο του κέντρου. Ένας κεντρικός χαφ με σπάνια τεχνική κατάρτιση, εξαιρετική ικανότητα στο ένας εναντίον ενός και δυνατό σουτ.

 Ξεκίνησε το ποδόσφαιρο το 1931 από την τοπική Άμυνα Κοκκινιάς και το 1935 μεταπήδησε στην ΑΕΚ με την οποία πανηγύρισε τα Πρωταθλήματα Ελλάδας του 1939 και του 1940, το Κύπελλο Ελλάδας του 1939 και το Πρωτάθλημα Αθηνών το 1940.

Ο Κοντούλης υπήρξε 3 φορές διεθνής με την Εθνική Ελλάδας,  αγωνιζόμενος και στους τρεις αγώνες που αυτή έδωσε κατά το έτος 1938, οι οποίοι ήταν και οι τελευταίοι του ελληνικού αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος προπολεμικά.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1940, ο Κοντούλης γύρισε από το αλβανικό μέτωπο λόγω σοβαρού τραυματισμού στο πόδι. Κατόπιν, κατά την περίοδο της Κατοχής, συμμετείχε στην αντίσταση μέσω της οργάνωσης του ΕΑΜ. Τον Απρίλιο του 1944 συνελήφθη από τους Ναζί στο πεδίο του Άρεως και οδηγήθηκε στο στρατόπεδο του Χαϊδαρίου. Εκεί συνάντησε τον αδελφό του Βασίλη που εκτελέστηκε στη Καισαριανή στις 10 Μάϊου 1944  και τον συμπαίκτη του στην ΑΕΚ Κώστα Χριστοδούλου που βασανίστηκε φρικτά πριν τον αφήσουν ελεύθερο.

Ο Σπύρος Κοντούλης στα μέσα Ιουνίου 1944 οδηγήθηκε με ένα καμιόνι στο σκοπευτήριο της Καισαριανής για να εκτελεστεί μαζί με άλλους πατριώτες. Όμως στο δρόμο, στην περιοχή του Μετς πήδηξε από το φορτηγό τρέχοντας προς την ελευθερία. Τον πυροβόλησαν πισώπλατα αφήνοντάς τον νεκρό. Ήταν 29 ετών.

Οι τρεις νέοι, συνεχίζουν να μας κοιτούν, μέσα από το φως της ασπρόμαυρης αυτής  φωτογραφίας, με το ίδιο χαμόγελο, σαν να μην έφυγαν ποτέ. Είναι εκεί για να μας διδάξουν τι σημαίνει να ζεις με αξιοπρέπεια, πίστη και ψυχή. Κάθε φορά που κάποιος την αντικρίζει, ξαναζωντανεύει η μνήμη τους. Γιατί οι άνθρωποι φεύγουν, μα οι αξίες και τα ιδανικά που υπηρέτησαν μένουν — φωτεινά, αθόρυβα και διαχρονικά, όπως αυτή η φωτογραφία.